Algemene beschouwingen

Vandaag 16 jaar geleden overleed mijn schoonvader. Een markante man met een gloeiend rood hart, die de voetbalsupporters van Hoek middels zijn stukken in het clubblad De Hoekschop wilde verheffen met historische en sociaal-maatschappelijke artikelen die in bijvoorbeeld De Groene Amsterdammer of De Volkskrant niet hadden misstaan. Vaak na verschijning van weer een nieuwe editie van het clubblad kreeg hij zowel lof als flinke kritiek over zich heen. Het lot van een sociaal geëngageerde amateurschrijver met een sociaaldemocratische boodschap, die hij ook verkondigde in de VIP-ruimte van de voetbalvereniging die het kaliber van de Rotary had en volgestouwd zat met de grote industriemannen en bestuurders uit de regio. De mate van lof of kritiek zal misschien ook wel hebben afgehangen van de uitslag van het eerste elftal trouwens, zo gaat dat nu eenmaal bij de combi voetbal en emoties en zeker bij Hoek kan ik u vertellen. Ik moest bij de voorbereiding op de behandeling van de begroting aan mijn schoonvader denken, en niet alleen vanwege zijn sterfdag vandaag. Hoe het hem lukte om binnen een wereld van geld en wedijver een boodschap te verkondigen, een oproep te doen om met dat geld (en de bijkomende macht) het goede voor de wereld en het goede voor alle mensen te doen. En dat is precies wat de fractie van de PvdA ook wil doen!

Kijkend naar deze laatste begroting van het huidige college, dan is onze fractie blij met de inspanningen van het college om te komen met een begroting waar financiële ruimte inzit, waar meer investeringen door mogelijk zijn. Dank en lof voor het college. We weten dat het niet is komen aanwaaien: we zijn van grote tekorten op de begroting Sloeweg, naar zero based begroting, naar korten van de inkomsten uit het provinciefonds, naar een begroting met financiële ruimte gegaan en dat allemaal binnen 3,5 jaar. Een knap staaltje effectief bestuur. En de Zeeuwen dragen er zelf ook in grote mate aan bij middels de verhoging van de motorrijtuigenbelasting vanaf aanstaande januari. Schouders eronder heet dat.

De financiële ruimte in de begroting geeft onze fractie en deze Staten de ruimte om onze zorgen en oplossingen voor die zorgen neer te leggen. En zorgen heeft de fractie van de PvdA, voorzitter. Veel mensen, ook in Zeeland, zijn in onzekerheid. Mensen zijn in onzekerheid over betaalbaar wonen passend bij hun levensfase, over de gevolgen van het veranderde klimaat, over de gevolgen van de Brexit, over de voorzieningen in hun dorp of regio, over de gestegen en nog steeds stijgende kosten van levensonderhoud.

Onze fractie constateert dat de macht van het kapitaal toch nog steeds groter wordt, ook in Zeeland. Kapitale woningen die aan de kust bij Cadzand voor ruim € 5 miljoen in de verkoop staan, vaste campinggasten die het veld moeten ruimen voor een nieuw concept waarbij de toerist met een diepe buidel hoger op de ladder staat, welgestelden die met geld en kennis mee kunnen gaan met transitie naar andersoortige energie en met aanpassing aan het veranderende klimaat en daarnaast ook nog kaartjes voor het hele gezin kunnen kopen voor die leuke voorstelling in het theater aan de overkant. Het zijn deze onzekerheden waar de PvdA aandacht voor wil vragen en iets wil betekenen voor álle Zeeuwen.

Ik begin met het thema wonen. Het wordt steeds moeilijker in Zeeland om aan een geschikte, en daarmee bedoelen we passend bij een specifieke levensfase, huurwoning te komen. Dat geldt voor jongeren, voor senioren (alleenstaand of met z’n tweeën), voor een eenoudergezin, voor een tijdelijke arbeidsmigrant. Dit is wat onze fractie betreft echt een zorgwekkend feit en we zien geen richting de toekomst geen oplossing uit zichzelf, uit het niets aandienen. We dienen daarom een motie in waarin we het college oproepen om in het kader van de regionale woningbouwafspraken met de Zeeuwse gemeenten en woningbouwverenigingen te overleggen en samen een plan van aanpak voor de (sociale) huursector te ontwikkelen. Het doel moet wat ons betreft zijn over binnen vijf jaar verspreid over Zeeland een substantieel aantal duurzame huurwoningen te realiseren. De PvdA vindt het belangrijk dat niet alleen kapitaalkrachtigen hun weg vinden in de woningmarkt en ziet met lede ogen hoe een dorp of stad een scheve demografische opbouw kan krijgen als de minder sterke schouders er geen betaalbare huurwoning kunnen vinden. En daar horen ook de jonge starters op de woningmarkt toe. De PvdA wil geen braindrain als gevolg van te weinig huurwoningen.

Ik gaf net al het voorbeeld over hoe de wereld van cultuur voor kapitaalkrachtigen stukken dichterbij is dan voor minder kapitaalkrachtigen. Het zal u niet verbazen dat de PvdA fractie dat zorgelijk vindt. Cultuur is van wezenlijk belang voor vorming, voor verdieping en bezinning. Broodnodig in een maatschappij waar het soms alleen lijkt te gaan over consumptie en snelle en weinig diepgaande vorming. Kapitaal en consumptie is niet leidend in een mensenleven en dat motto zouden we graag aan onze Zeeuwse jeugd willen meegeven. Met de financiële ruimte die er nu in de Begroting 2019 is zien wij graag dat cultuur voor Zeeuwse jongeren dichterbij komt. We zien de scholen daartoe als het meest geëigende instrument. Elke jongere gaat naar een VO-school en scholen willen dolgraag met hun leerlingen de Zeeuwse culturele organisaties en instanties bezoeken. Wat dan altijd parten speelt in onze provincie zijn de afstanden die overbrugd of ondertunneld moeten worden en rijzen op een school de vervoerskosten voor een dergelijk bezoek al snel de pan uit. Wij dienen dan ook, samen met GroenLinks, een motie in waarin we het college vragen te komen met een voorstel voor een verhoging van het budget voor vervoer scholieren naar musea, zoals het Zeeuws Museum, het Industrieel Museum Zeeland, het Watersnoodmuseum, muZEEum en het Zwingebied worden gebracht. Het budget van 80.000 euro dat het college er voor heeft gereserveerd is te laag. En daarbij willen we ook leerlingen uit de bovenbouw van het VO met Zeeuws cultuur in aanraking laten komen, meer dan alleen via het programma van HZ-Cult. Voor het vak Culturele & Kunstzinnige vorming in de bovenbouw is vervoer naar Zeeuwse cultuur ook vaak financieel lastig voor scholen. Dan is het budget nu echt niet voldoende. Wij pleitten voor een extra bedrag van € 40.000.

Dan de zorgen over de effecten van klimaatverandering. We zijn blij dat het college uitvoering heeft gegeven aan onze motie van dit voorjaar om met concrete plannen te komen voor klimaat, klimaatverandering en energietransitie. Dat niets voor de eeuwigheid is werd twee weken geleden weer eens duidelijk tijdens het Kenniscongres over de toekomst van de Oosterschelde. De kering, waar ik als bijna 12-jarige in 1986 de opening van mocht bijwonen, ons huzarenstukje, lijkt voor de niet zo heel ver voor ons liggende toekomst niet klaar voor de effecten van de zeespiegelstijging. Tijdens het Kenniscongres is een slotmanifest aangenomen. Hierin wordt de noodklok geluid over de effecten van de zeespiegelstijging en over de effecten daarvan voor de Oosterschelde. Wij dienen, samen met de fracties van het CDA, D’66 en GroenLinks een motie in waarin we de Deltacommissaris verzoeken scenario’s te verkennen ook op langere termijn zoveel mogelijk getij op de Oosterschelde te behouden. Deskundigen, waaronder de bouwer van de Oosterscheldekering ir. Frank Spaargaren, laten ons weten dat het twee voor twaalf is. Als we willen dat de Oosterschelde ook op langere termijn open blijft, moeten er nu scenariostudies worden begonnen. Wij luiden samen met de andere indieners de noodklok en hopen dat de rest van de Staten van Zeeland het noodsignaal willen horen en de motie ondersteunen. Het thema en de bevindingen van de Deltacommissaris zouden wat ons betreft in ieder geval ook onderdeel moeten zijn van de coalitiebesprekingen na de verkiezingen van komende maart. Dus ja, twee voor twaalf!

Wat voor vele Zeeuwen die er zeer regelmatig of zelfs dagelijks van afhankelijk zijn een doorn in het oog is en blijft, is de heffing van tol voor de Westerscheldetunnel. Binnenkort worden de Staten bijgepraat door ambtenaren over actuele ontwikkelingen. De PvdA-fractie verwacht dat de gestegen gebruikers en de hogere opbrengsten daar onderdeel van zullen zijn. Wij zouden graag tijdens deze bijpraatsessie uitgewerkte scenario’s voor het eerder dan 2033 tolvrij maken van de tunnel op tafel willen hebben. Daartoe dienen we een motie in. Het wordt tijd, halverwege de termijn van de 30 jaar, dat we precies in beeld en in kaart krijgen wat eerder tolvrij zou vragen, ook van het Rijk en ook van Zeeland zelf. Dan alleen kunnen we de aandeelhoudersstrategie goed afwegen en opnieuw bepalen.

Tenslotte nog een aandachtspunt. In de Statenvergadering van 2 maart 2018 heeft het college (bij het agendapunt ‘Beheerkader infrastructuur’) toegezegd om uiterlijk bij de Najaarsnota met een voorstel te komen over het structureel maken van het ecologisch bermbeheer. In antwoord op technische vragen van de PvdA-fractie heeft het college laten weten dat onderzocht wordt of het budget voor het ecologisch bermbeheer ondergebracht kan worden in de basisbegroting in plaats van in beleid. Daar is de PvdA blij mee, want wij waren altijd al de mening toegedaan dat het ecologische bermbeheer tot de basis behoort. In het antwoord op de technische vragen ontbreekt het echter aan een datum, waarop een en ander definitief wordt. Het gaat hier om een onderdeel van het coalitieakkoord en de fractie van de PvdA gaat ervan uit dat een en ander tijdig voor de aanstaande verkiezingen (en dus ook voor het volgende groeiseizoen) zal worden geregeld.

Het kapitaal in Zeeland neemt toe, we hebben de meeste miljonairs in onze provincie en als we niet oppassen neemt ook de macht van het kapitaal toe, maar, en dan denk ik weer aan mijn schoonvader en zijn gloedrode hart, wij als Staten van Zeeland zijn er zelf bij om de inzet van kapitaal iedereen te doen bloeien en floreren, niet alleen de happy few. Dat is waar de PvdA-fractie voor staat en wil blijven staan.

Fractievoorzitter Anita Pijpelink

Motie ‘Westerscheldetunnel’ (09-11-2018)

Motie is aangenomen.

Motie ‘Wonen’ (09-11-2018)

Ondanks steun van PvdA, D’66, GL, SP en 50PLUS niet aangenomen.

Motie ‘Cultuurbus’ (09-11-2018)

Motie ingetrokken na toezegging van Gedeputeerde Staten.

Motie ‘Oosterschelde’ (09-11-2018)

Motie is aangenomen.