Voor ons ligt een verzoek van het Interprovinciaal Overleg (IPO) om een reactie te geven op het conceptwetsvoorstel grondwetswijziging inzake de verkiezingswijze van de Eerste Kamer. Dit voorstel houdt in dat we terugkeren naar de situatie van voor 1983, waarbij de Eerste Kamerleden voor zes jaar werden gekozen. Er werd toen twee keer gestemd voor de Eerste Kamer, eerst voor 37 Eerste Kamerleden en drie jaar later voor de volgende 38 Eerste Kamerleden.
Wij zijn tevreden dat na wordt gedacht over verandering in de verkiezing van de Eerste Kamer, maar wij vragen ons af of dit voorstel wel het juiste is. Ook zetten wij vraagtekens bij het proces. De Tweede Kamer heeft nog geeneens gesproken over de voorstellen van de Commissie Remkes en de regering komt nu al met een grondwetswijzigingsvoorstel. Natuurlijk zitten er voordelen aan dit voorstel, zoals dat de verkiezingen van de Provinciale Staten meer over provinciale onderwerpen gaan en niet over de Eerste Kamer, ook al zal de opkomst waarschijnlijk lager zijn.
Maar deze voordelen wegen naar ons oordeel niet op tegen de nadelen. De PvdA ziet de volgende nadelen:
1. Als eerste heeft niemand om deze oplossing gevraagd. Met recht en rede is in 1983 besloten om te kiezen voor deze eenvoudige manier van de verkiezing. De regering wil een niet bestaand probleem oplossen.
2. Daarnaast zou de Eerste Kamer te politiek zijn geworden. Wij zijn het daarmee niet eens. Toen de PvdA en VVD van 2012 tot en met 2017 geen meerderheid hadden in de Eerste Kamer vond juist constructief overleg plaats met oppositiepartijen. Hierdoor gingen partijen meer met elkaar samenwerken en werd het landsbelang gediend.
3. Bovendien verhoogt deze wijze van verkiezing de kiesdrempel, waardoor kleine partijen minder kans hebben op zetels in de Eerste Kamer. Zeker in het licht van de problemen van tweepartijenstelsels is de ‘doordringbaarheid’ van het Nederlands stelsel haar kracht. Ook kleine belangen weten zich vertegenwoordigd. Bijna niemand in Nederland kan zeggen dat hij of zij zich niet vertegenwoordigd voelt. Kleine landelijke partijen als de PvdD en de SGP hebben een belangrijke rol in onze vertegenwoordigende democratie.
De PvdA wil graag dat kleine partijen ook hun stem kunnen laten horen in de Eerste Kamer. Daarom sturen wij een negatief advies over dit voorstel terug naar de Eerste Kamer.
Statenlid Ralph van Hertum