Partij voor de Armen? Een oudejaarsoverweging
Onze partij regeert nu een jaar mee. Tijd voor een eerste balans. Wat ligt er op de rechterschaal? Er wordt stevig bezuinigd. Dat treft velen direct in hun luxe, dat is niet zo erg, maar het treft velen ook in hun armoede en dat is wél erg. Het aantal mensen dat naar beschaafde maatstaven in armoede leeft is de laatste jaren sterk toegenomen. Het lezen van die boodschap doet pijn als je lid bent van een partij die ‘Sterk & Sociaal’ in haar banier voert.
Bij de bezuiniging hoort ook een verhullend woordgebruik: hervormingen in een participatiesamenleving. Het is de mantra van de VVD en D’66, die door onze partij blijkbaar wordt overgenomen. De ongehoord heftige bezuinigingen worden vastgelegd in zogeheten ‘hervormingsplannen’, die passen in een ‘Hervormingsagenda’, met graagte door de VVD-premier en zijn oppositiehulp Pechtold als zodanig aangeduid. Zo worden de verschralingen in ons sociale stelsel gepresenteerd als aanpassingen die de toekomst ‘houdbaar’ moeten houden. Je moet de woorden proeven. En , ja, wie zal tegen ‘hervormingen’ en ‘houdbaarheid’ zijn? Laten we een paar van die ‘hervormingen’ eens de revue laten passeren.
Om te beginnen de laatste, het Pensioenakkoord. Ook al weer zo’n verhullend woord. Met wie is dat akkoord eigenlijk gesloten? Niet met die miljoenen mensen die daarvan de kwalijke gevolgen zullen ondervinden. Immers, de jongeren mogen minder pensioen opbouwen en de ouderen ontvangen minder pensioen, door kortingen en al vele jaren achterblijvende indexering. Het stuurt de mensen rechtstreeks naar de particuliere verzekeringen, die – zij wel – handenwrijvend bij dit akkoord staan te popelen om de getrokken gaten met dure polissen te vullen. Het levert de schatkist enkele miljarden op met dank aan de regeringspartijen, D’66 en enkele kleine partijen. Maar onze partij stak dit vuur aan en onderhield het… De regering dekt een paar jaar begrotingsnarigheid met dit geld, maar instabiliseert het stelsel nog verder, waar dat toch al aan heftige schommeling onderhevig is.
Zo is er ook een ‘Woonakkoord’, zonder veel steun in de samenleving onderling door partijen afgesloten. Dit akkoord behelst niet meer of minder dan een grootscheepse liberalisering van de woningmarkt, waarbij de goede delen van de sociale woningvoorraad door huurverhoging en verkoop in prijs mettertijd aan de doelgroep wordt onttrokken. Tegelijkertijd kan er geen voldoende, nieuwe, sociale woningbouw meer plaatsvinden omdat de daartoe bestemde middelen van de woningcorporaties worden afgeroomd ten behoeve van de schatkist. De verloren strijd van Adri Duivesteijn zal ons duur komen te staan. Hij smeekte de regering om een visie, maar stond ongenadig in de kou bij zijn knokpartij met de liberale boekhouder Blok.
Dan is er de JSF. Dat durfde de regering nog net geen ‘hervorming’ te noemen… Hoewel, dat wordt de noodzakelijke ‘modernisering’ van de luchtvloot genoemd. Voor ruwweg het dubbele van de oorspronkelijke prijs krijgt ons land nog niet de helft van het aanvankelijk afgesproken aantal toestellen. Kan dat worden gerijmd met de sterk toegenomen armoede van heel veel mensen en een immense verschraling van de sociale voorzieningen?
De werkvoorziening voor mensen met een beperking wordt afgeschaft zonder dat er zekerheid is dat zij een werkbare betrekking kunnen vinden in het ‘normale’ bedrijfsleven. De nieuwe wet Werk en Bijstand scherpt de toegang tot bijstand sterk aan en kent hardvochtige bepalingen voor hen die ervan verdacht worden te weinig te doen om een baan te vinden. Drie maanden zonder inkomen? Maar kunnen die bijstandvragers daar altijd wat aan doen? Zijn die banen er wel? Dat ging een aantal Kamerleden toch wat te ver. Zo waren er nog wat pijnlijke steken in de Wet, zoals de harde verplichting tot buitenshuiswerk voor alleenstaande moeders met jonge kinderen. Sterk & Sociaal?
Tot slot in deze reeks het toewerken naar een ingrijpende verandering in het zorgstelsel, waarbij een groter beroep wordt gedaan op de hulp en bijstand van familie, vrienden, buren om te bereiken dat de zorg ‘ook in de toekomst houdbaar is’ . Dit mantra van ‘toekomstige houdbaarheid’ is het heilig zusje van de ‘hervormingsagenda’ en de ‘participatiesamenleving’. Hoe kundig en vriendelijk onze Staatssecretaris Van Rijn het ook verwoordt, het blijft een diep insnijdende bezuiniging die vele duizenden mensen een baan kost en daarmee vele tienduizenden mensen hun vertrouwde en zekere hulp. Want hoe treurig is het immers als je voor je dagelijkse behoefte aan hulp afhankelijk bent van de goedertierenheid van je naasten?
Dan is er nog het drijven van de regering om het binnenlands bestuur sterk in schaal te vergroten. Ook waar dat niet door de besturen zelf gewenst wordt en de bevolking er blijkens peilingen niets voor voelt.
Wat ligt er op de linkerschaal van de balans? Het is een korter lijstje. Zeker, de decentralisatie van de zorgtaken naar de gemeenten is een goed ding, maar daaronder ligt een bezuiniging van zo’n 25% (!) op de uitvoeringskosten. Dat wordt dus een helse opgave voor de gemeenten, die het toch al moeilijk hebben, in de zorg en hulpverlening. Wordt het onderwijs beter en breder? De nieuwe studielening is opgeschort bij gebrek aan steun en draagvlak. De daaruit vrijkomende investering dus ook. Wordt de werkgelegenheid gestimuleerd? Voorlopig moeten wij met lede ogen oplopende werkloosheid zien. Het buitenlandbeleid van Timmermans? Hij staat gelukkig zijn man, maar dat kost dan ook niet veel geld. En wij mogen ons natuurlijk verheugen in ‘ons’ actief Kamerlid Albert de Vries, krachtig en inventief, opkomend voor de problemen en hun oplossingen in de zogeheten krimpgebieden, de binnenvaart en de omslachtige wet- en regelgeving in milieu en ruimte.
Is deze balans te somber? Men zegt dat er een economische opleving aanstaande is. Het komend jaar zal dat duidelijk maken. De regering zal dan graag zeggen dat dit door haar beleid komt. Economen fronsen de wenkbrauwen, maar vooruit. Maar dan zal onze partij dan toch ook veel meer op de linkerschaal moeten gaan leggen om de balans in evenwicht te krijgen. Die slaat nu te erg aan de rechterkant door. De PvdA is er ook voor de armen.
Henk Licher
