Haagse indrukken

Het is niet eenvoudig het gebouw van de Tweede Kamer binnen te komen. Een lange rij wachtenden, geschuifel, gehannes met laptops, telefoons, riemen en andere ijzerwaren. Bij het poortje piepen mijn schoenen, alsof ze op Schiphol zijn.

Eenmaal binnen is de eerste indruk dat je nog buiten staat. De corridor rond het nieuwe Tweede Kamer gebouw is gevuld met trappen, liften en andere utiliteiten. Kijk je naar buiten dan zie je de oude bruinrode stenen van buitenmuren van het Binnenhof waar vroeger de Tweede Kamer gehuisvest was. Daglicht valt naar binnen via de glazen overdekking van de corridor. Mooie architectuur waarbij een buitenmuur voor het nieuwe complex werd uitgespaard.

Op een grote zolderkamer van het Binnenhof vertelt Albert de Vries over de werkwijze van de PvdA Tweede Kamerfractie. Aan de wanden hangen alle verkiezingsaffiches sinds 1945, plus één affiche van de SDAP. Herinnering aan een hoogtepunt: Kies de minister-president, Kies Joop den Uyl. Dieptepunt: Melkert, na de moord op Pim Fortuyn. Willem Drees, 1956. Op een zonnige voorjaarsdag landt de helikopter in de middencirkel van het voetbalveld van GFC in Goor. Drees stapt uit en spreekt het toegestroomde volk toe. Een half uur later zie ik hem weer opstijgen. Moderne campagne in 1956.

Wandeling door de gebouwen. Uit de oude vergaderzaal van de Tweede Kamer zijn de krappe groene bankjes verdwenen. De vloer is stemmig bedekt met 24 aaneensluitende tapijten, elk tapijt een andere kleur. De rondleidster vertelt: de vergaderzaal werd na de landing van de koning Willem I in 1814 in gebruik genomen. Het Nederlandse bestel kende toen nog één kamer. De senaat (ofwel de Eerste Kamer) kwam erbij in 1815, nadat het Congres van Wenen had besloten België en Nederland samen te voegen tot één koninkrijk. Om met name de Waalse adel ter wille te zijn stelde Willem I de senaat in. Na de afscheiding van België, in 1831 volgens de Belgen, in 1839 volgens de Nederlanders, bleef de senaat gehandhaafd. Grondwetswijzigingen waren en zijn hier complex.

In de corridor tussen het Binnenhof en het nieuwe Kamergebouw lopen we langs een beeldengroep: een twaalftal gebeeldhouwde koppen op marmeren sokkels, prachtig opgesteld in een halve cirkel voor de muur van het Binnenhof. Ik lees enkele namen van kennelijk geleerde mannen, die mij niets zeggen. Ik heb nog niet opgezocht wie dit pantheon bevolken.

Op de publieke tribune sla ik stemmingen van de Tweede Kamer gade. In rap tempo roept de voorzitter voorstellen, amendementen of moties af, gevolgd door een lang nummer en een beknopte tekst. In de bankjes gaan armen omhoog en weer omlaag. De voorzitter telt de stemmen: gevolgd door aangenomen, of verworpen.

Tijdens de stemmingen zijn de ogen van de fractieleden gevestigd op de persoon die op de voorste bank van de fractie naast de fractievoorzitter zit. Deze persoon houdt op zijn beurt de ogen strak gericht op een vel papier. Gaat zijn arm omhoog, dan gaan de armen van alle fractieleden omhoog.  Blijft zijn arm rusten, dan rusten alle armen. Plotseling wordt dit stramien verbroken. Bij de PvdA gaat de arm van Lutz Jacobi als enige omhoog en blijft even later als enige rusten. Dat waren stemmingen over de JSF.

Een mooi vertrek: het archief. Hier wordt in druk alles bewaard wat in de beide Kamers ter berde is gebracht (de handelingen), vanaf 1814. Het vertrek is ongeveer 15 meter lang, en 7 meter breed. Het archief is hoog: 5 verdiepingen van 2 meter. Het licht komt binnen via een glazen dak. De verdiepingen zijn smalle stalen loopbruggen rondom, die langs de ingebonden handelingen leiden. Ze zijn te bereiken via een stalen wenteltrap. De stijl is Art Deco met Chinese invloeden. Art Deco: het staal, Chinees: de rode verf op het staal. Het archief ademt de geest van vooruitgang rond 1820: de mechanica van stoomlocomotieven en stoomschepen. De digitalisering van het archief is bijna voltooid. Tastbare ingebonden banden en metaal worden verruild voor onaanraakbare enen en nullen die van overal bereikbaar zijn.

Even verder de portrettengalerij van de voorzitters van de Tweede Kamer. Ik ontwaar het portret van F.J.F.M Van Thiel (KVP), Kamervoorzitter in de jaren zestig. Razendsnelle en lispelende spreker. “Vetiel” zei Wim Kan, tijdens een oudejaarsconference  op de radio.

Wachten op een toelichting door Ruud Koole op het werk van de Eerste Kamer. Met uitzicht op de wandelgangen rond de Tweede Kamer. De stemmingen van de week zijn afgelopen. Parlementariërs worden geïnterviewd en gefilmd door de toegestroomde pers. Op aandrang van suppoosten wordt het tafereel op afstand gade geslagen. Jongens interviewen jongens. De jongen in maatpak: parlementariër. De jongen in spijkerbroek: journalist. Perceptie natuurlijk, van een oude knar.

Even later een vloeiend hoorcollege over het werk van de Eerste Kamer door Ruud Koole, behalve PvdA senator, hoogleraar in de politicologie. De Eerste Kamer laat de politieke beoordeling van wetsvoorstellen over aan de Tweede Kamer. De Eerste Kamer concentreert zich op de staatsrechtelijke aspecten, op de uitvoerbaarheid en op de consistentie met andere wetgeving. Eén en ander toegelicht aan de hand van actuele kwesties waaronder de rituele slacht. Mijn conclusie: als de politieke wil er is vindt een Eerste Kamerlid altijd de staatsrechtelijke grond, enzovoorts, om tegen te stemmen.

Over de ophanden zijnde decentralisatie van overheidstaken zoals de AWBZ en de jeugdzorg. Ontstaat er geen rechtsongelijkheid wanneer de ene gemeente ruimhartiger voorzieningen verleend dan een andere gemeente, die er de voorkeur aangeeft de zorggelden te investeren in een jachthaven? Decentralisatie betekent delegatie van beleidsvrijheid, dus vrijheid voor de gemeenten. Anders wordt de gemeente een uitvoeringsinstantie van het Rijk. Aan de andere kant: met het oog op de rechtsgelijkheid en het doel van de gelden voor de zorg zijn er grenzen aan wat een gemeente kan doen en laten. Koole: “De discussie hierover is nog niet afgerond.”

Kortom, mijn impressies van een bezoek aan de Tweede en Eerste Kamer, op 19 november, samen met 55 andere Zeeuwse leden van de PvdA.

Gewestelijk secretaris Henk Leunk