De vrijheid om je mening te uiten

“Ben je wel eens boos”, vroeg iemand mij. “Zelden”, antwoordde ik. Ik zoek altijd naar het beste compromis of naar de balans. Niet altijd een handige eigenschap voor een sociaaldemocraat, die lid is van een partij waar de emoties nogal eens hoog kunnen oplopen en waar actiebereid in het bloed sluimert, maar we zijn nu eenmaal niet allemaal uit hetzelfde hout gesneden. Toch ik ben een PvdA-er pur sang, want zo nu en dan kan ik mij vreselijk opwinden, of – anders gezegd – boos maken over onderwerpen die tot mij komen.

Zo las ik vandaag in de PZC de column ‘Onwelriekend’ van Maan Leo. In haar column gaat zij in de op reacties die zij kreeg op haar column ‘Rouwcircus’. In deze column uit ze haar bezwaren over de nationale rouw naar aanleiding van de vliegramp. Een rouwcircus stelt Maan Leo. Ze vindt dit een vorm van nationalisme en sensationalisme dat haar tegenstaat. Het doet haar denken aan Noord-Korea en “…aan de fanatiek huilende mensen bij de dood van Kim Jung-il. De combinatie van vaderlandsliefde met heftige emoties is altijd een slecht idee, zeker als deze van bovenaf wordt opgelegd.”, zo schrijft Maan Leo in haar column. De reacties op waren niet mals, zelfs tot het schunnige aan toe. Dit vertelt zij ons in haar column ‘Onwelriekend’. Ze wordt voor alles uitgemaakt en zelfs bedreigd met een marteldood.

Dit maakt mij echt boos! Dit raakt zo de vrijheid van meningsuiting dat naast vrijheid van godsdienst het belangrijkste recht van onze democratie is. Als wij het in onze (Zeeuwse) samenleving normaal gaan vinden mensen te bedreigen met een andere mening dan een collectief uitgedragen mening dan glijden wij zo langzamerhand af naar een dictatuur van de meerderheid. Let wel: Een kleine elitegroep bepaalt de mening en manipuleert de onwetende volgzame meerderheid. Immers voor een andere mening en voor meningsvorming is geen plaats. De niet sociaal gewenste mening is al weg “bedreigd”. Beledigende en bedreigende e-mails houd je als schrijver even vol, maar niet voor lang. De volgende keer let je beter op met het formuleren van jouw niet bepaald sociaal gewenste mening. Gevaarlijk voor een democratie en welvaart van de samenleving, die immers glorieert bij vrijheid van meningsuiting. Wetenschap staat of valt met de vrijheid van meningsuiting. De vrijheid om feiten op een rij te zetten, de vrijheid om heersende meningen met de daarbij behorende glamour te bestrijden en de vrijheid om te komen met nieuwe ideeën, is belangrijk als samenleving vooruitgang te kunnen boeken.

Opvallend vind ik dat de ondermijning van de vrijheid van meningsuiting door belediging en bedreiging uit de samenleving zelf komt. Internet en e-mail geven een vrijbrief om dreigende en beledigende taal te bezigen. Het is collectief geaccepteerd om je zonder remmingen helemaal te laten gaan op het internet. Waar mijn oma mij nog adviseerde om eerst tot tien te tellen en dan pas te reageren, geldt dit advies blijkbaar niet voor internetgebruikers.

Maar niet alleen op het internet, ook in de reguliere media zie je de grenzen steeds meer verschuiven. Mensen uit laten praten en de kunst van het luisteren naar een andere mening, waarin die ander uitlegt hoe hij over een bepaald onderwerp denkt, is in deze snelle hightech mediaomgeving niet meer mogelijk. Een snelle quote en vlotte babbels met nietszeggende woorden van leuk uitziende mensen lijkt de norm te worden. Ook in de Tweede Kamer vliegen de “bedijfspoedels” om je oren. Het beeld van een “sterke” leider die durft te beledigen trekt blijkbaar mensen aan en wordt gekopieerd.

Op dreigende en beledigende manier je mening uiten is de ander jouw mening opleggen en niet de mening van die ander respecteren. Het is een machtsmiddel om mensen die je niet begrijpt of niet wilt begrijpen en niet in jouw straatje passen te onderdrukken. Dat maakt dat beledigen, schelden en bedreigen de vrijheid van meningsuiting ondermijnt en omdat dat maatschappelijk steeds meer geaccepteerd wordt, vind ik dit een heel gevaarlijke ontwikkeling. Dat maakt mij echt boos!

Terug naar de column over de nationale rouw van Maan Leo. Het zal u misschien verbazen, maar ik heb daarover een andere mening dan Maan Leo. Het vliegtuig van Malaysia Airlines is uit de lucht geschoten met zeer geavanceerde apparatuur. Degene die met de knop deze racket heeft gelanceerd heeft doelbewust het risico genomen dat hij / zij een burgervliegtuig uit de lucht schoot. Onschuldige mensen, die gewoon op reis gingen, wordt met een druk op de knop hun leven ontnomen. Het is een criminele daad en shockeert de samenleving. Aan de buitenwereld en vooral aan degenen die samen met hun machthebbers dit op hun geweten hebben moet worden aangegeven welk leed zij hebben berokkend om zomaar een burgervliegtuig uit de lucht te schieten. Die dag van nationale rouw gaf de Nederlandse samenleving dat signaal af. Geen circus van rouw, maar noodzakelijke rouw en een rouw waarover het laatste woord nog niet gezegd of geschreven is.

Annebeth Evertz